• Barajar
    Activar
    Desactivar
  • Alphabetizar
    Activar
    Desactivar
  • Frente Primero
    Activar
    Desactivar
  • Ambos lados
    Activar
    Desactivar
  • Leer
    Activar
    Desactivar
Leyendo...
Frente

Cómo estudiar sus tarjetas

Teclas de Derecha/Izquierda: Navegar entre tarjetas.tecla derechatecla izquierda

Teclas Arriba/Abajo: Colvea la carta entre frente y dorso.tecla abajotecla arriba

Tecla H: Muestra pista (3er lado).tecla h

Tecla N: Lea el texto en voz.tecla n

image

Boton play

image

Boton play

image

Progreso

1/18

Click para voltear

Rango de Cartas a estudiar

a través

18 Cartas en este set

  • Frente
  • Atrás
Zelula prokariotoak
Material genetikoa mint batez inguratuta ez duten zelulak.
-kanpoaldea: luzakinak(mugitzeko flageloak, finkatzeko fibriak, material g. trukatzeko piliak)
- barrualdea: zelula pareta(zurruna eta porotsua, polisakaridoz eta peptidoglukanoz); mintz plasmatikoa( fosfolipidoz eta proteinez, mintz bikoitza, hesi moduan dihardu); barruko zitoplasma(guztia gorde); osagaien artea erribosomak proteinak sintetizatzeko; mesosomak(mintz p. egiturak jarduera metabolikorako); material g.(ADN molekula kiribil bakarra, nukleoide bere lekua)
Zelula eukariotoak
Zelulen nukleoa mintzez inguratua dago. Prokariotoak baino handiagoak eta garatuagoak dira. Organulu ugari dituzte zitoplasman.
Zelulabakartasunetik zelulaniztasunera
Lurreko lehen izaki bizidunak zelulabakarrak.
Horiek taldeka bizi koloniak eratuz. Gera eta konplexuagoak eta orduan espezializatu funtzioak egiteko.
- espezializazioak bereizkuntza, m. gorenak ehunak eta organoak osatu.
- koordinazioa egoteko mekanismoak behar
- barne ingurua osatu(gutxi batzuk kanpoaldean bakarrik) eta ezaugarriak mantentzeko homeostasia.
Animalia ehunak - motak
Animalia guztiek dituzte, oso sinpleak kenduta.
Epitelio ehunak, ehun konektiboak, muskulu ehunak eta nerbio ehunak daude.
Epitelio-ehunak
-kubo/zilindro formako zelula lauez osatuak(gutxi aldatzen dira, bizitza laburra, estu estu lotutakoak)
-2 funtzioaren arabera: estaldurako epitelioak eta guruin-epitelikoa
-Estaldurakoak: kanpoko azala eta organo hutsen barrunbeak estali. ehun kontibozko geruzak eusten die. ez dute odol basorik, baina e. konjuntiboak dituenetaz baliatzen dira elikagaiak lortzeko. babesteko zergina eta batzuek substantziak zurgtzeko
-Epitelikoak: substantzia desberdinak jariatzeko espezializatzen dira. epitelio hau guruinetan egon, oro har, zelulanitzak. motak; exokrinoak(kanporantz isuri, malko eta iserdi guruinak), endokrinoak(odolera isuri hormonak, tiroidea guruin end.) eta mistoak( pankreak zati exok. eta end. du)
Epitelio-ehunak
Estaldura epitelio motak
-Geruza bakarrekoak
-laua: odol basoak, albeoloak etab. estali endotelioa osatuz
-kubikoa: obulutegi paretetan
-zilindrikoa: digestiko gaiak xurgatu dituen mikrobiloekin edo beste batzuk mukia jariatu
-Geruza anitzekoak
-laua: kanpoaldean keratinizatu eta hil geruza korneoa osatzeko, baina bizirik ahoan, hesteetan..
-kubikoa:konjuntiboan eta guruin hodietan
-Zilindriko pseudoestratifikatuak
- hainbat geruza iruditu, baina bakarra izan. askotan zilioak izan eta mukia jariatu(arnasbideetan)
Ehun konektiboak
-ugarienak, horregatik funtzio asko(beste ehunak lotu, eutsi, babestu, elikatu..). hainbat zelula mota(oro har matrizean sakabanaturik eta gutxi espezializatuak)
-5 mota: konjuntiboa, gantz, kartilago, hezur eta odol
Ehun konektiboak
--Ehun konjuntiboa
-gainerako ehunak lotu eta komunikatu
-oso baskularizatua eta nerbio-bukaera ugari ditu
-matrizea: kolageno zuntzak, zuntz elastikoa, sare formako zuntzak+oinarrizko subs. glukoproteiko eta likido
-zelula handiak:
-fibroblastoak: irregularrak luzakinekin, matrizeko subs. amorfoa eta zuntzak osatu
-histiozito/makrofagoak: ameboideak, partikula arrotzak fagozitatu
-mastozito/z. gizenduak:esferikoak, substantziak askatzen dituzte
-adipozitoak: gantza bildu
-odol zelulak: antigorputzak sortu adib.
Ehun konektiboak
--Gantz ehuna
-larruazalaren azpian eta batzutan kolpeak moteltzeko kuxinak osatu
-energia gordekina da eta isolamendu termikoa eman
-zelukak adipozitoak dira(handiak eta esferikoak). gantza zitoplasman gorde
Ehun konektiboak
--Kartilago ehuna
-eskeletoaren atala diren kartilagoak osatu
-f: gorputzeko zati bigunak eutsi, baita artikulazioa eta giltzaguretan egon hezurrak haien artean ez desgastatzeko, hez. hazkundea ere(txikitatik)
-matrizea: solidoa eta elastikoa, oinarrizko subs.an kolageno z. eta z. elastikoak
-zelulak kondrozitoak irregularrak matrizeko barrunbeetan egon
- ez ditu nerbio bukaerak ez odol basoak, horregatik konjuntiboa inguruan(perikondrio) du elikatzeko eta hasteko(kondroblastoei esker)
-motak: hialinoa, elastikoa eta zuntzezkoa
Ehun konektiboak
--Hezur ehuna
-ornodunen hezurrak osatu
-f: euskarria, organoak babestea, kaltzio eta fosfato biltegiak, mugimendua ahalbidetzen dute
-hezur-matrizea: solidoa eta zurruna mineralizatua dagoelako. orritxoak eratzen ditu. osagai ez-organikoa(fosfato eta Ca karbonatoak) eta organikoa/osteina(kolageno z+amorfoa)
-zelulak:
-osteoblastoak: h.ren inguruan, matrize organikoa jariatu
-osteozitoak:garrantzitsuenak izar itxurarekin. matrizean osteonetan egon
-osteoklastoak: handiak eta nuluo anitzekoak, h. matrizea birxurgatu
Ehun konektiboak
--Hezur ehuna
** Motak
- Arola(esponjosoa): hezur luzeen epifisian(muturretan) eta laburren barrualdean. matzizeko orritxoak sareak osatu hezur muinean barrunbeak utziz
- Trinkoa: h. luzeen diafisian eta laburren kanpoaldean. osteonen/havers-en sistemaren errepikapenaz osatutakoa. horietako bakoitzak odol-hodi edo nerbio bat du erdian orritzoz eta osteozitoz inguratuta.
Ehun konektiboak
--Odol ehuna
-matrize likidodun ehun konektiboa oso espezializatua da odola oso garaturik dagoelako
-odol basoetatik gorputz osora heltzen da zelula guztientzako elikagaiak eta O2, metabolismoko hondakinak eta hormonak garraiatuz
-tenperatura erregulatzen du eta organismo patogenoetatik babesten du organismoa
-matrizea odol plasma da: (ura, gatz mineralak, proteinek, lipidoek, glukosak, aminoazidoak, entzimak, hormonak eta hondakinak osatuta) disoluzio urtsu horizka.
-zelulak:
- globulu gorriak: disko lau itxura. hemoglobinaz beteta(kolore gorria), O2 eta CO2 garraiatu Fe-ri esker
-Globulu zuriak: kolorerik gabeko esferak. subs arrotzetatik babestu antigorputzei esker
-Plaketak: odola koagulatzen dute
Muskulu-ehunak
-gorputzaren mungimenduak eragiten dituzten muskuluak osatzen ditu
-muskulu-zuntz deituriko zelulaz osatzen dira bakarrik
-egitura: ez da zelula guztiak bezalakoa(mintza>sarkolema, zitopl.>sarkoplasma, mitokondrio asko, zatitzeko ahalmena galdu). garrantzitsuena miozuntzexka(uzkurtzeko dituzten harizpi egitura ugariak)
-Miozuntzexkak: aktinaz eta miozinaz osatuta egon, paraleloki txandakatuta daude sarkomeroak osatuz. aktina miozinaren gainetik lerratzean ematen da uzkurdura. energio arnasketa zelularretik lortu. prozesua muskulu zuntz bakoitzaren miozuntzezka guztietan gertatzen da.
Muskulu-ehunak
**Motak
-Eskeleto-muskuluaren ehun ildaskatua: hezurretan txertaturik daude muskulu zuntzak. nerbio sistema zentralak kontrolatzen du ehun mota hau>uzkurdura azkar eta borondatezkoak eskeletoa eta aurpegiko keinuak kontrolatzeko.
-Bihotz-muskuluaren ehun ildaskatua: bihotz paretak osatzen ditu. zuntz guztiak elementu bakarra balira bezala jarduten dute. nerbio-sis. autonomoak kontrolatu>uzkurdura azkar, erritmiko eta oharkabeak.
-Ehun lisoa: digestio hodien, arnas bideen eta odol basoen paretetan. zelula txikiak, ildaskatu gabekoak miozuntzezkak ordenatuta ez daudelako. ner-sis autonomoak kontrolatu>uzkurdura geldo, oharkabeak(digestio hodiak, begi niniak..)
Nerbio-ehunak
-nerbio sistemaren osagai nagusia
-f: estimuluak seinale elektrokimiko(n bulkada) bihurtzea, eramatea eta erantzun egokia prestatzea ondoren organo efektoreetara garraiatzeko gauzatu dezaten.
-bakarrik 2 zelula mota: neuronak eta gliako zelulak
Nerbio-ehunak
**Mota I
Neuronak: zelula garrantzitsuenak n-bulkada transmititzen dute. hain bereziak direnez hiltzean ez dira ordezkatzen.
-atalak:
-perikariona gorputza da, nukleoa duen atala. neuroharizpi asko ditu.
-luzakinak:
--dendritak (laburrak ugariak eta adarkatuak) bulkada beste neurona batzuetatik jaso eta gorputzera garraiatzen dute.
--axoia bakarra eta luzea da, baian adarrak ditu amaieratik hurbil. n-bulkada neuronaren gorputzetik hurrengo neuronaraino garraiatzen du
Nerbio-ehunak
**Mota II
Glia zelulak: neuronak baino ugariagoak eta txikiagoak. ez dute n-b garraiatzen baina neuronak eusten, babesten eta elikatzen dituzte.
-astrozitoak: izar forma luzakin askorekin. batzuk kapilarrekin lotuta, horregatik neuronen nutrizioan parte hartzen dutela uste da.
-mikrogliako z: txikiak eta luzeak. itxura adarkatsua. mugikorrak, hondakinak fagozitatzen dituzte.
-schwannen z: lauak dira. axoia inguratzen dute mielina zorroak eratuz(materia zuria). bildukina+axoia: nerbio zuntza(asko batzean nerbioak eratu). hainbat dira beharrezkoak eta n.b ariango garraiatzea egiten dute.